Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Ekim 2015)
— Azerbaycan 1 Kasım’da Sandık Başına Gidiyor
Azerbaycan’da 5. Dönem Milletvekili Genel Seçimi 1 Kasım 2015’te yapılacak. Bağımsızlığın ardından ilk kez 1990 yılında genel seçimlerin yapıldığı ülkede bir önceki seçimler 2010 yılında yapılmış ve Aliyev’in başkanı bulunduğu Yeni Azerbaycan Partisi, 125 sandalyeden 72’sini kazanarak mecliste çoğunluğu elde etmişti. 1 Kasım’da yapılacak seçimler için 1.246 kişi milletvekilliği için adaylık başvurusunda bulundu. Milletvekili seçim kampanyasının 9 Ekim’de başladığı Azerbaycan’da 1 Kasım’da yapılacak genel seçim için 5 milyon 344 bin 431 seçmenin oy vermesi bekleniyor.
— BDT Üyesi Ülkelerin Başbakanları Tacikistan’da Toplandı
Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığına kavuşan ülkelerin bir çatı altında buluştuğu Bağımsız Devletler Topluluğu’na üye ülke Hükümet Başbakanları Zirvesi, Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de yapıldı. Geçtiğimiz günlerde Kazakistan’da gerçekleştirilen Bağımsız Devletler Topluluğu Devlet Başkanları Zirvesi’nden hemen sonra bu defa söz konusu örgüte üye ülkelerin başbakanları bir araya geldi. 29-30 Ekim tarihlerinde toplanan zirveye, katılım tam oldu. Tacikistan Başbakanı Kohir Rasulzoda’nın ev sahipliğindeki toplantıya, Rusya Başbakanı Dmitri Medvedev, Ermenistan Başbakanı Ovik Abramyan, Belarus Başbakanı Andrey Kobyakov, Kazakistan Başbakanı Karim Masimov, Kırgızistan Başbakanı Temir Sariyev katılıyor. Türkmenistan, Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı düzeyinde temsil edilirken, Azerbaycan ile Özbekistan da başbakan yardımcısı seviyesinde iştirak ediyor. Ukrayna ise Tacikistan’daki Büyükelçisi Viktor Nikityuk ile temsil ediliyor. Duşanbe’deki zirvede ağırlıklı olarak, dünya genelinde birçok yerde gerçekleşen mali kriz sebebiyle ekonomik işbirliği masaya yatırıldı. Hükümet başkanları ayrıca, serbest ticari bölge anlaşmasının hayata geçirilmesi ve Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinin ekonomik kalkınma stratejisinin üçüncü aşamasında atılacak adımlar konusunda işbirliği alanlarını değerlendirdi. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla 1991 yılında kurulan Topluluğa Baltık ülkeleri ve Gürcistan hariç eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinin üyeliği devam ediyor.
— Kerry Orta Asya Turuna çıktı
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Orta Asya ülkeleri ziyaretine çıktı. Kerry 28 Ekim-3 Kasım günlerinde Orta Asya ülkelerine ilk ziyaretini gerçekleştirecek. Kerry’nin 5 Orta Asya ülkesini kapsayan ilk bölge turu önem taşıyor. Bakan Kerry sırasıyla Bişkek (Kırgızistan), Semerkant (Özbekistan), Astana (Kazakistan), Duşanbe (Tacikistan) ve Aşkabat’ı (Türkmenistan) ziyaret ederek, ikili görüşmelerde bulunacak. Kerry Bişkek ziyaretinde Orta Asya Amerikan Üniversitesi’nin yeni kampüsünün açılış törenine katılacak. Semerkant’da ise Kerry bütün Orta Asya ülkelerinin dışişleri bakanları ile bir araya gelecek. Bu toplantı yeni bir diyalog formatı olacak. C5+1 formatındaki toplantıda, uluslararası ve bölgesel gelişmeler değerlendirilecek. ABD Dışişeri Bakanı Kerry Astana ziyaretinde 4. ABD-Kazakistan Stratejik İşbirliği Diyaloğu toplantısına iştirak edecek. Ayrıca, ABD Dışişleri Bakanı Nazarbayev Üniversitesi’nde “Küresel Gelişmelerde Orta Asya’nın Rolü”, başlığı altında öğrencilere hitap edecek. Kerry’nin son durağı Türkmenistan olacak.
— Moldova’da hükümet düştü
Moldova parlamentosunda 29 Ekim’de yapılan hükümete güven oylamasında Başbakan Valeri Strelets hükümeti aleyhine 64 oy çıktı. Hükümetin düşürülmesi için 51 oyun yeterli olduğu oylamada, demokrat, sosyalist, komünist parti milletvekillerinden oluşan hükümet karşıtı gruba bir bağımsız milletvekilinin de destek vermesiyle toplamda 64 oya ulaşıldı. Moldova’nın başkenti Kişinev, bir ayı aşkın bir sürede sağ ve sol muhalefetin protestosuna sahne oluyor. Muhalefet erken seçim ve yeni hükümetin kurulmasını talep ediyor.
— Bulgaristan’da Yerel Seçimler Yapıldı
Bulgaristan’da dün yapılan yerel seçimleri Sofya, Burgas ve Kırcali gibi merkezlerde mevcut belediye başkanları kazandı. Kesin olmayan sonuçlara göre iktidardaki GERB, en çok yerel yönetim kazanan parti oldu. Türklerin oluşturduğu Haklar ve Özgürlükler Hareketi ise yüzde 12 oy aldı. Haklar ve Özgürlükler Hareketi ilk turda 31 belediye başkanlığı kazandı, 23’ünde ikinci tura kaldı. Hareketin lideri Lütvi Mestan, bu seçimlerde 1997 yılından bu yana en güçlü sonucu elde ederek 320 ila 350 bin kişinin desteğini aldıklarını ve sonuçtan memnun olduklarını kaydetti. Kırcali’de Haklar ve Özgürlükler Hareketi üyesi Hasan Aziz, yüzde 50’in üzerindeki destek ile 4. kez seçildi. Öteyandan sanal oy için yapılan referanduma katılım yüzde 50’yi aşamadı. Katılım oranı yüzde 35’de kaldığı için konu mecliste ele alınacak.
— Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Katar’a Gitti
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, resmi bir ziyarette bulunmak üzere Katar’a gitti. Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani ile görüştü. Nazarbayev, Katar’ın önde gelen iş dünyası ve finans temsilcileri ile de görüşmeler yaptı.
— Japonya Başbakanı Şinzo Abe Orta Asya Turunda
Japonya Başbakanı Şinzo Abe Orta Asya ülkelerine yaptığı seyahat çerçevesinde Özbekistan, Kazakistan ve Türkmenistan’ı ziyaret etti. Japonya Başbakanı Şinzo Abe, Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te ülkenin Cumhurbaşkanı İslam Kerimov ile görüştü. Özbek- Japon liderleri arasında gerçekleşen görüşmeden sonra iki ülke arasında 8,5 milyar dolarlık ortak projelerin uygulanması konusunda anlaşmaya varıldığı bildirildi. Japonya Özbekistan’daki en büyük yatırımcılardan biri. Bu ülke bugüne kadar Özbekistan’a 2,3 milyar dolar yatırım yaptı.
Japonya Başbakanı Şinzo Abe, Orta Asya turu çerçevesinde ziyaret ettiği bir başka ülke de Kırgızistan. Başkenti Bişkek’e giden ve Kırgızistan’a ilk resmi ziyaretini geçekleştiren Japonya Başbakanı Abe, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev tarafından da kabul edildi. Cumhurbaşkanı Atambayev, Japon işadamlarını Kırgızistan’da yatırım yapmaya davet etti. Görüşmelerin ardından iki ülke arasında Kırgızistan’da kara yollarının ve Bişkek havaalanının iyileştirilmesine ve tarımsal işbirliğine yönelik anlaşmalar imzalandı.
Kırgızistan’dan sonra Türkmenistan’a da resmi bir ziyarette bulunan Japonya Başbakanı Shinzo Abe ile Devlet Başkanı Berdimuhamedov, altyapı projeleri başta olmak üzere doğalgaz, petrol, kimya sanayisi ve elektrik santralleri inşasına kadar pek çok alanda 18 milyar dolarlık yatırım projelerinin gerçekleştirilmesi konusunda mutabık kaldı. Dünyanın en büyük 4. doğalgaz ülkesi Türkmenistan’da, Japon şirketler doğalgaz işleme tesisleri ile birlikte kimya sanayisi tesislerinin inşasında yer alacak. Başbakan Abe ayrıca, Japon şirketlerinin dünyanın en büyük 2. doğalgaz sahası olan Türkmenistan’daki Galkınış sahasının sanayiye kazandırılması projesinden yer alarak, burada GTL yakıtı üretim tesisi inşa edebileceklerini söyledi.
Kazakistan ve Japonya arasında, nükleer enerji, yatırım, ulaştırma gibi 14 farklı alanda işbirliği anlaşması imzalandı. Orta Asya turu kapsamında Kazakistan’da bulunan Japonya Başbakanı Şinzo Abe, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev tarafından kabul edildi. Hem Nazarbayev ile Abe’nin baş başa görüşmesinde hem de heyetler arası görüşmelerde, iki ülkenin ilişkilerini ve Orta Asya ülkelerinin işbirliğini geliştirme konuları değerlendirildi.
Japonya ile “uzak komşu, yakın dost” olduklarını ifade eden Nazarbayev, başkent Astana’nın, Japon mimar Kisho Kurokawa’nın genel planı doğrultusunda geliştirilmesinin, bu dostluğun önemli göstergelerden biri olduğunu dile getirdi. Kazakistan ile Japonya arasında 700 milyon dolarlık 6 projenin yürütüldüğünü hatırlatan Nazarbayev, iki ülke arasında toplam tutarı 700 milyon dolar olacak 10 yeni projeyi daha gerçekleştirmeyi planladıklarını bildirdi. Nazarbayev, Abe’nin Orta Asya turunu “doğru zamanda yapılan önemli bir ziyaret” olarak nitelendirdi. Japonya Başbakanı Abe, ilk defa ziyaret ettiği Kazakistan’da bulunmaktan duyduğu memnuniyeti ifade ederek, beraberinde önemli Japon işadamlarının bulunduğuna dikkati çekti.
Görüşmelerden sonra iki ülke arasında, “stratejik işbirliğinin geliştirilmesi”, “nükleer denemelerin kapsamlı şekilde yasaklanması”, “mali suçlar ve kara para aklama faaliyetlerinin önlenmesi” konusunda işbirliği protokolleri imzalandı. İki ülke arasındaki görüşmeleri değerlendiren Abe, Japonya’nın Kazakistan’da nükleer güç santralinin kurulmasıyla ilgilendiğini bildirdi. Abe’nin ziyareti kasamında Kazakistan-Japonya İş Forumu düzenlendi. Forumun ardından iki ülke arasında, Kazakistan’da ulaştırma alanına yeni teknolojilerin uygulanması, nükleer enerji alanında işbirliğini geliştirme ve Kazakistan’da hafif su reaktörünün inşaatı olanaklarının araştırılması, Aktau deniz limanının genişletilmesine mali destek sağlanması, petrol ürünlerinin üretimi, petrol kimya ürünlerinin üretimi, Kazakistan’ın Jambıl bölgesinde kimya fabrikasının inşası gibi 14 alanda işbirliği anlaşması imzalandı.
Başbakan Abe ve beraberindeki heyet, sırasıyla; Moğolistan Türkmenistan, Tacikistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan’ı ziyaret etti. Abe’nin ilk Orta Asya ziyareti olması açısından ayrı bir öneme sahip. Ayrıca Abe, 2006 yılından sonra bölgeyi ziyaret eden Japon Başbakanı oldu.
— Türkmenistan Bağımsızlığının 24. Yılını Kutladı
Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla 27 Ekim 1991’de yapılan referandumla bağımsızlık kararı alan Türkmenler, 24. yaş günü kutlamalarını Aşkabat Stadyumu’nda yaptı.
Devlet Başkanı Gurbangulu Berdimuhamedov’un katılımıyla başlayan törenlerde, yöresel kıyafetli gençler çeşitli gösteriler sundu. Ahal Teke atlarıyla yapılan gösteriler, stadyumu dolduranlarca beğeniyle izlendi. Törenlerde daha sonra askeri geçit yapıldı. Türkmenistan silahlı kuvvetlerinin envanterindeki silah ve araçlar sergilendi. Türkmenistan ulusal marşının okunduğu ve ülke bayrağının göndere çekildiği törende, savaş uçaklarıyla yapılan gösteriler, izleyenlerin adeta nefesini kesti.
Türkmenlerin, bağımsızlık anlamına gelen “Garaşsızlık” ismini verdikleri kutlamalar, Aşkabat Hipodromu’nda yapılan Ahal Teke atlarının yarışlarıyla tamamlandı.
— Kültür ve Turizm Bakanı Yalçın Topçu Türkmenistan’da
Türkmenistan’ın bağımsızlık günü etkinliklerinde, Türkiye’yi Kültür ve Turizm Bakanı Yalçın Topçu başkanlığındaki, içerisinde TRT Genel Müdürü Şenol Göka’nın da bulunduğu heyet temsil etti. Topçu, temasları kapsamında Devlet Başkanı Berdimuhamedov tarafından kabul edildi. Görüşmede, Sultan Alparslan’ın mezarının bulunması için yapılan çalışmaların desteklenmesi benimsendi. Bakan Topçu, Türkmenistan Bakanlar Kurulu Eğitimden Sorumlu Başkan Yardımcısı Sapardurdu Toyluyev, Kültür ve Medyadan Sorumlu Başkan Yardımcısı Maysa Yazmuhammedova ve Kültür Bakanı Annageldi Garacayev’la da bir araya geldi.
— Özbek Sum’u Bir Günde Yüzde 20 Değer Kaybetti
Özbek milli parası Sum’un dolar karşısında bir günde yüzde 20 değer kaybettiği bildirildi.2015 yılının ilk 9 aylık döneminde dolar karşısında yüzde 50 eriyen Özbek Sumu 22 Ekim günü ABD doları karşısında aniden yüzde 20 değer kaybetti. Özbekistan’da doların bu şekilde yükselmesi halk arasında paniğe da neden oldu. Serbest piyasada milli paranın bu şekilde değer kaybetmesi halka olduğu kadar iş adamlarına da büyük zarar veriyor. Taşkent vergi dairesi’ne çok sayıda iflas başvurusu yapıldığı belirtilirken kent merkezindeki kiralar 200 dolara çıktı. Bu miktar Özbekistan’da ortalama bir maaşa karşılık geliyor.
— Aliya İzzetbegoviç Kabri Başında Anıldı
Bosna Hersek vefatının 12. yılında “bilge kral” Aliya İzzetbegoviç’i andı. Bosna Hersek’in ilk cumhurbaşkanı olan İzzetbegoviç’in Saraybosna Kovaçi Şehitliği’ndeki kabri başında düzenlenen törene Aliya İzzetbegoviç’in oğlu ve Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Boşnak üyesi Bakir İzzetbegoviç’in yanı sıra Bosna Hersek Başbakanı Denis Zvizdiç, Bosna Hersek Federasyonu Başbakanı Fadil Novaliç de katıldı. Törende Aliya İzzetbegoviç’in kabrine çelenk bırakıldı, dua okunup saygı duruşunda bulunuldu. Bakir İzzetbegoviç, burada yaptığı açıklamada, aradan geçen 12 yıla rağmen “bilge kral”ın gönüllerde yaşamaya devam ettiğini belirterek “Aliya’nın bizlere miras bıraktığı eserlerden anlıyoruz ki bu ülkeyi seven vatandaşlar olarak Bosna Hersek’i her anlamda korumak için tüm gücümüzle savaşmalıyız” dedi.
— BDT Liderler Zirvesi Kazakistan’da Yapıldı
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Kazakistan’ın Başkenti Astana’da gerçekleşen Bağımsız Devletler Topluluğu zirve toplantısında topluluğa üye devlet liderlerine ortak mali piyasa ve IŞİD’e karşı koalisyon oluşturma teklifinde bulundu. Putin, “Bölgede terörizme karşı çabaların koordinasyonu konusunda bazı ilerlemeler kaydedildi. Ortadoğu ülkeleri ile bu konuda diyalog kurmayı başardık. Şimdi Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Mısır, İsrail, Ürdün ile görüşmelere devam ediyoruz. Türkiye ve ABD teröristlere karşı işbirliği kurmaya çalışıyoruz” dedi. Batılı yaptırımlar ve siyasi tecritten dolayı ekonomik zorluklar yaşayan Rusya lideri, 16 Ekim’de gerçekleştirilen toplantıda Bağımsız Devletler Topluluğu’na üye devletleri ABD dolarından vazgeçerek ekonomik ve mali ilişkileri milli paralarla gerçekleştirmeye davet etti. Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan Bağımsız Devletler Topluluğu devletleri 2012 yılında ortak para piyasası entegrasyonu konusunda bir anlaşma imzalamıştı. Putin anlaşma metnini Ağustos ayında onaylayarak kalan devletleri de aynı adımı atmaya çağırdı.
— Almanya Özbekistan’daki Üssü Boşaltıyor
Almanya, 10 yıldır kullandığı Tirmiz’deki hava üssünü bu yılın sonuna kadar boşaltacak… AFP ve Alman basınında yer alan habere göre sevkiyat işlerini tamamlamak için Tirmiz’e 21 Alman askeri geldi. Kısa süre sonra 16 üst düzey askerin daha bölgeye gideceği kaydediliyor. Almanya 10 yıldır Tirmiz’deki bu hava üssünü Kuzey Afganistan’daki Alman askerlerinin ihtiyaçları için kullanmaktaydı. Alman askerleri 2013 yılı sonunda Afganistan’ı terk etmişti. Almanya’nın bu hava alanını kullanması Özbekistan’daki insan hakları ihlalleri ve ödenen kira bedelinin yüksekliğinden nedeniyle sürekli eleştiriliyordu.
— TÜRKSAT 4B Kazakistan’da Uzaya Fırlatıldı
Türksat 4B uydusu, Kazakistan Baykonur Üssü’nden Türkiye saatiyle 23.40’ta uzaya fırlatıldı. 4B haberleşme uydusunun, Baykonur’dan fırlatılmasının ardından, 50 derece doğu yörüngesinde teslim alınacağı ve Türkiye’nin 50 derecede işletilecek ilk uydusunun 4B olacağını ifade edildi. Uydu Avrupa, Asya, Afrika, Ortadoğu ile Türk Cumhuriyetlerini kapsayacak. Ka band ile uydudan sağlanan internetin hızında artış sağlanacağını bildiren Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Feridun Bilgin, Türksat 3A, Türksat 4A haberleşme uyduları üzerinde veri haberleşmesi ve canlı yayın geçişleri için ayrılan kapasitenin Türksat 4B uydusuna aktarılarak, 42 derece doğu yörüngesinde televizyon yayıncılığı için kapasite artışı sağlanacağını ve daha fazla TV kanalına hizmet verilebileceğini kaydetti.
— Azerbaycan Bağımsızlığının 24. Yılını Kutladı
Azerbaycan, bağımsızlığına kavuşmasının 24’üncü yıl dönümünü kutluyor. 1920 yılında Sovyetler Birliği’ne katılan ülke, 18 Ekim 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmişti. 1990 yılı 29 Aralığında meclisin aldığı bağımsızlık kararını oylayan halkın büyük çoğunluğu ülke bağımsızlığını ilan etmişti. Azerbaycan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke ise Türkiye idi. Geride kalan 24 yıl, Azerbaycan için hem zorluklar, hem de başarılarla dolu geçti. Ülkenin en büyük problemi olan Dağlık Karabağ, henüz çözüme kavuşmadı. Ülke, yeraltı ve yer üstü kaynaklarıyla bölgenin en büyük ekonomisi durumunda. Bağımsızlığını kazandığı yıllardan sonra bütçesini 10 kattan fazla arttıran Azerbaycan, yüzde 50 civarında olan işsizlik hacmini de yüzde 5,2’ye indirmeyi başardı.
— KKTC Su Temin Projesi’nin Açılışı Yapıldı
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 50 yıllık su ihtiyacını karşılayacak olan ve “Asrın Projesi” olarak nitelendirilen, “KKTC Su Temin Projesi” ile Anamur Dragon Çayı üzerinde tesis edilen Alaköprü Barajı’ndan alınacak 75 milyon metreküp su, Akdeniz’e döşenen boru hattı vasıtasıyla Girne yakınlarında inşa edilen Geçitköy Barajına aktarıldı. Erdoğan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ‘ne Su Temin Projesi Geçitköprü Barajı açılışında yaptığı konuşmada da “İnşallah bu projeyle Kıbrıslı kardeşlerimize içme ve kullanma suyu temin edilerek 50 yıllık su ihtiyacı karşılanmış olacak. Güneydekiler eğer ‘Biz de bu sudan istifade etmek istiyoruz’ derlerse, Güney’e de biz bunun adını ‘Barış suyu’ koyar onlara buradan su veririz. Çünkü bizim için asıl olan insandır, insan” dedi. “KKTC Su Temin Projesi”, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “KKTC’nin su meselesinin kökünden çözülmesine” yönelik verdiği talimatın ardından, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce hazırlandı. Dünyada ilk defa uygulanan askılı boru sistemiyle Alaköprü Barajı’ndan alınan su, ilk kez 24 Eylül’de KKTC’de tarafında inşa edilen Geçitköy Barajı’na iletilmişti. Projeyle KKTC’nin uzun vadeli su ihtiyacının karşılanması için Anamur Dragon Çayı üzerinde tesis edilen Alaköprü Barajı’ndan alınacak 75 milyon metreküp su, Akdeniz’e döşenen boru hattı vasıtasıyla KKTC tarafında Girne yakınlarında inşa edilen Geçitköy Barajına aktarılacak. Su, Türkiye tarafı 24 kilometre, deniz geçişi 80 kilometre ve KKTC tarafı 3 kilometre olmak üzere toplam 107 kilometre uzunluğundaki boru hattı vasıtasıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne ulaştırıldı.
— Tataristan Cumhurbaşkanı Minnihanov Kocaeli’nde
Rusya Federasyonu’na bağlı Tataristan Özerk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Rüstem Minnihanov, Kocaeli’nde temaslarda bulundu. Onuruna verilen akşam yemeğinde konuşan Minnihanov, Türkiye’de kendisini evinde gibi hissettiğini belirterek, iki ülke arasındaki ilişkilerin daha önceki nesillerden kendilerine devredilen ortak din, dil ve kültür sayesinde oluştuğunu söyledi. Minnihanov,”Her gelişimizde öğrenebileceğimiz birşeyleri alıp memleketimize götürüyoruz. Fakat tüm bu temaslarımızın temelinde iş çevrelerinin kontakları olması gerekiyor. Onlar sayesinde de belediyelerimiz işbirliği kuruyorlar” ifadelerini kullandı. Minnihanov, Kurban Bayramı öncesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla Moskova Merkez Camisi’nin açıldığını, bu caminin açılmasında Türk hükümeti ve vatandaşlarının büyük katkısı olduğunu kaydetti. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık ise Minnihanov’un 2014 yılında çeşitli vesilelerle Türkiye’yi üç defa ziyaret etmesinin iki ülke arasındaki dostluk ve işbirliğinin en güzel göstergelerinden olduğunu dile getirerek, “Tataristan’daki muadil kurum ve kuruluşlar ile daha yakın işbirliği arzumuzu yineliyoruz” dedi. Bakan Işık, 1990 yılında müteahhitlik alanında başlayan iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin çeşitlenerek büyüdüğünü kaydetti.
— Bulgaristan Başbakanı Borisov Türkiye’de
Türkiye’nin bir başka konuğu da Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov’du. Borisov, 14 Ekim 2015’te çalışma ziyareti kapsamında Türkiye’ye geldi. Başbakan Davutoğlu’nun mevkidaşı Borisov ile görüşmesinde, Türkiye – Bulgaristan ikili ilişkileri, son dönemde yaşanan düzensiz göç ile Suriye ve Irak’taki gelişmeler başta olmak üzere, bölgesel ve uluslararası konular ele alındı. Davutoğlu ve Borisov görüşmesi, basına kapalı gerçekleşti. Borisov’un Ankara’daki terör saldırısıyla ilgili olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’a taziyelerini ilettiği görüşmede, ağırlıklı olarak mülteciler konusuna ilişkin görüş teatisinde bulunuldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Bulgaristan Başbakanı Borisov’un, mülteciler konusunda Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere uluslararası toplumun külfet paylaşımı noktasında üzerine düşeni yapması gerektiğini vurguladıkları öğrenildi.
— Türkmenistan’dan Göç Artıyor
Türkmenistan’da 2015 yılının ağustos ayında 8 bin 735 kişinin ülkeyi kalıcı olarak terk ettiği bildirildi. Türkmenistan Göç İdaresi verilerine göre ülkede temmuz ayında 828 aile ülkeyi terk ederken ağustos ayında bu sayı 8 bin 735’e çıktı. Ülkeden göç edenlerin bin 200’ü Rus, Ukraynalı ve Belaruslu, 7 binden fazlası ise Türkmen. Açıklamada Türkmenistan’ı terk edenlerin çoğunluğunun ekonomik durumun kötüleşmesi ve gelecekleri için umutsuz oldukları için bu kararı verdikleri belirtildi. Türkmenistan bir süre önce Rusya ile çifte vatandaşlık yasasını iptal etmişti.
— Kırım’daki Zincirli Medrese Yeniden Açılıyor
Kırım’ın en eski İslami eğitim kurumu olan Zincirli Medrese yükseköğretim kurumu olarak yeniden açılacak. Kırım’ın Bahçesaray şehrinde klasik medrese usulünde eğitim yapacak bir İslam Üniversitesi açılacağı bildirildi. Kırım hükümeti Başbakan Yardımcısı Ruslan Balbek, konuya ilişkin açıklamasında “Bu üniversitenin açılması Doğu Avrupa’daki en eski İslami yükseköğretim kurumu olan Bahçesaray’daki Zincirli Medrese’nin faaliyetlerini restore edecek. Üniversitede talebelere geleneksel İslami eğitim verilecek. Bu öğretim kurumuna Rus eğitim sisteminin tüm standartlarına uygun olarak devlet akreditasyonu verilecek” dedi. Zincirli medrese Kırım hanı Birinci Mengli Giray tarafından 1500 yılında kurulmuştu. Bu medrese Sovyet döneminde Kırım’da ayakta kalabilen tek İslami kurum idi.
— Gümrük ve Ticaret Bakanı Cenap Aşçı Azerbaycan’da
Gümrük ve Ticaret Bakanı Cenap Aşcı, resmi temaslarda bulunmak için geldiği Bakü’de, Azerbaycan-Türkiye Ortak Gümrük Komitesi’nin ilk toplantısına katıldı. Aşçı, Azerbaycan ziyareti sırasında Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından da kabul edildi. Aşcı, ziyaret çerçevesinde Azerbaycan Başbakan Yardımcısı Şerifov ve Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev’le de bir araya geldi. Atamasından sonra ilk resmi yurtdışı ziyaretini Azerbaycan’a gerçekleştirdiğini söyleyen Aşçı, Yukarı Karabağ sorununun ve devam eden Ermeni işgalinin uluslararası hukukun ihlali olduğunu belirtti. “Kardeşler iyi ve kötü günde birbirinin yanında olmak zorundadır. 2009’da 2,5 milyar dolar olan dış ticaret hacmimizi 5 milyar dolara çıkardık. Fakat arzumuz bu rakamın daha da artması” diyen Aşçı, gümrük işlemlerinin karşılıklı olarak kolaylaştırılması gerektiğini kaydetti. Aşçı, Türkiye’nin Azerbaycan’dan geçen Türk tırları için işlemlerin daha hızlı yapılması konusunda anlayış ve destek beklediğini sözlerine ekledi. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi’ne de değinen Aşcı, Projenin sadece Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye için değil, tüm dünya için önemli bir proje olduğunu ve kendi rayında ilerlediğini söyledi. Aşcı, temasları kapsamında merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in mezarını, Bakü Şehitler Hiyabanı’nı ve Bakü Türk Şehitliği’ni de ziyaret etti.
— Genel Kurmay Başkanı Akar Azerbaycan’da
Azerbaycan’a bulunan bir başka isim de Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar. Akar, resmi temaslarda bulunmak için geldiği Azerbaycan’da Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le görüştü. Aliyev, tüm konularda olduğu gibi askeri alanda da Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin başarıyla geliştiğini ve her geçen gün daha da güçlendiğini söyledi. Orgeneral Akar ise, kardeşlik temeli üzerinde kurulan bu çalışmaların her geçen gün daha da genişlemekte olduğunu ifade etti. Akar, “Hem Türkiye’de, hem de Azerbaycan’da eğitim konusunda, tatbikatlar konusunda çok örnek bir işbirliğimiz var. Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin dünyada emsali yok” dedi.
— Türkçe Şiir Şöleni Tataristan’da Yapıldı
Kazan, “Türkçe’nin 11. Uluslararası Şiir Şöleni” ne ev sahipliği yaptı. Türkiye Yazarlar Birliği tarafından, Rusya Federasyonu Tataristan Kültür Bakanlığı’nın desteği ve Tataristan Yazarlar Birliği’nin katkılarıyla düzenlediği şölenin resmi açılışı, Kazan’da yapıldı. Kazan’ın kültürel yaşamına renk ve zenginlik katan etkinliğe Türkiye ve Rusya dışında, bazı Orta Asya ve Balkan ülkelerinden de temsilciler katıldı. Şölen 4 Ekim’de sona erdi. İki yılda bir organize edilen şölenin ilki, Türkiye Yazarlar Birliği tarafından 1992 yılında Bursa’da açılmış ve Konya’da tamamlanmıştı. 23 yıldır gelenek halini alan şölen bugüne dek Kazakistan, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Fransa, Kırım, Makedonya, Azerbaycan, Kosova, Kırgızistan’da büyük bir başarı ile düzenlendi. Rusya Federasyonu’nda “2015 Edebiyat Yılı” olması nedeniyle bu yıl Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan’da düzenlenen festivale 25 ülkeden 100’e yakın şair katıldı.
— Kırgızistan’da Parlamento Seçimleri Yapıldı
Kırgızistan’da yapılan genel seçimlerin ardından açıklanan ilk sonuçlara göre, altı parti barajı aşarak 120 sandalyeli meclise girmeye hak kazandı ancak hiçbir parti tek başına hükümet kuracak kadar oy alamadı. Kesin olmayan sonuçlara göre, Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in kurucusu olduğu Sosyal Demokrat Partisi 38, eski Başbakan Ömürbek Babanov’un lideri olduğu muhalif Cumhuriyet Ata Curt Partisi 28, iktidar partisi yanlısı ve seçim öncesi kurulan Kırgızistan Partisi 18, yine seçim öncesi kurulan muhalif Önügü (İlerleme) Partisi 13, Bir Bol Partisi 12 ve Sosyalist Ata Meken Partisi de 11 milletvekili çıkardı. Hükümeti kurmakla görevlendirilmesi beklenen Sosyal Demokrat Parti liderinin koalisyon görüşmelerine başlaması öngörülüyor. Katılım Oranının yüzde 55 Olarak Gerçekleştiği seçimlerde, 1 Milyon civarında seçmenin sandığa ilgi göstermemesi dikkat çekti. Kırgızistan’da seçmenler bu yıl ilk kez kayıtlı oldukları sandıklarda kimlik belgelerini göstererek ve parmak izleri kontrol edilerek biyometrik sistemle oylarını kullandı.
— Tataristan Cumhurbaşkanı Minnihanov Japonya’da
Tataristan Cumhurbaşkanı Rüstem Minnihanov, daha fazla yabancı yatırım çekme programının önemli duraklarından biri olan Japonya’da temaslarda bulunuyor. Rusya Başbakan Yardımcısı Arkadi Dvorkoviç’in başkanlığındaki Rusya Federasyonu heyetinin Japonya gezisinde Minnihanov, ev sahibi Başbakan Şinzo Aber ile görüştü. Minnihanov’un gezisinde, Moskova’daki Skolkova projesi ile birlikte Rusya’nın “Silikon Vadisi” olmaya aday gösterilen Kazan yakınlarındaki İnnapolis projesini de tanıtma ve Japonya’dan yüksek teknoloji yatırımları çekme amacı öne çıkıyor. Bu kapsamda Minnhanov Japon enerji devi şirketlerinden biri ve Japonya’nın önde gelen işadamlarıyla görüşecek.
— Ekonomi Bakanı Zeybekçi Kazakistan’da
Kazakistan, Türkiye, Kırgızistan ve Azerbaycan’ın üye olduğu Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin ekonomiden sorumlu bakanları Kazakistan’da biraraya geldi. Kazakistan Ekonomi Bakanı Yerbolat Dosayev başkanlığında yapılan Toplantıya Türkiye adına Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi katıldı. Toplantıda konuşan Kazakistan Ekonomi Bakanı Yerbolat Dosayev, aynı kökten gelen dost ve kardeş ülkeler arasındaki ticari ilişkilerin yetersiz olduğunu söyledi. Ticari ilişkilerdeki ürün yetersizliğine dikkat çeken Kazak Bakan, “Bu ilişkilerimizdeki çeşitliliği arttırmalıyız.” dedi. Toplantıda, Türk Konseyi üyesi ülkeler arasında yatırımlara ilişkin iş birliği ile yatırım istatistikleri alanında bilgi paylaşımına dair mutabakat zabıtları imzalandı. Türkçe Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in inisiyatifiyle 2009 yılında kurulmuştu.
— AB ile Türkiye TANAP’ı Konuştu
Avrupa Birliği Komisyonu’nun Enerji Birliğinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic, Avrupa için stratejik öneme sahip Güney Gaz Koridoru’nun, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi, TANAP’a bağlanması ile ilgili konuların 1 Ekim’de Türkiye ile yeniden görüşüleceğini söyledi. Güney Gaz Koridoru’nun bir parçası olan Güney Kafkasya Boru Hattı’nın temel atma törenine katıldığını hatırlatan Sefcovic, “TANAP’ta yardım noktasında aktif olarak rol almaya hazırız” dedi. Sefcovic, enerji güvenliği ve boru hatlarının geçiş noktası olan Türkiye’nin her zaman AB’nin stratejisinde önemli bir yere sahip bulunduğunu belirtti. Sefcovic, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Ali Rıza Alaboyun ile AB Komisyonu’nun İklim ve Enerjiden Sorumlu Üyesi Miguel Arias Canete’nin 15 Mart 2015’de imzalanan “Yüksek Seviyeli Enerji Diyaloğu” kapsamında bir araya geleceğini kaydetti. Türkiye-Gürcistan sınırından Türkiye-Yunanistan sınırına kadar olacak TANAP’tan, başlangıçta 10 milyar metreküpü Avrupa’ya, 6 milyar metreküpü ise Türkiye’ye olmak üzere yıllık 16 milyar metreküp doğalgaz sevkiyatı yapılacak. İlk kısmı 2018’de tamamlanması öngörülen projede, BOTAŞ ve TPAO’nun yüzde 20 payı bulunuyor.
— Avrasya Film Festivali’nde Ödüller Sahiplerini Buldu
Kazakistan’ın Almatı şehrinde bu sene 11’ncisi düzenlenen Avrasya Film Festivali’nde büyük ödül “Göçebe Cennet” filmiyle Kırgız Yönetmen Mirlan Abdukalukova’ya verildi. Ödül töreninde uzun metrajlı en iyi film ödülünü “Göçebe Cennet” filmiyle Kırgız Mirlan Abdukalukova alırken; en iyi erkek oyuncu ödülünü “JAT” fimiyle Kazak oyuncu Yerlan Nurumbetov ve en iyi kadın oyuncu ödülünü Azerbaycan’dan “Alarm” filminde oynayan Fatima Motamed Arya aldı. Avrasya Film Festivali’nde Avrupa, Güney Asya, Orta Asya ve Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinden 50’den fazla film gösterildi.
— Tacikistan’da İslami Uyanış Partisi Kapatıldı
Tacikistan İslami Uyanış Partisi “terör örgütü” ilan edilerek kapatıldı. Tacikistan resmi ajansı Haver’in haberine göre, karar Tacikistan Yüksek Mahkemesi tarafından alındı. Mahkemenin, hakkında kapatma kararı verdiği Tacikistan İslami Uyanış Partisi’ne ait yayın organlarını da yasakladığı ve partiye ilişkin her türlü yazılı ve görsel yayını da yasa dışı ilan ettiği belirtildi. Parti üyelerinin, suç örgütü kurmak, yasal olmayan yollar ve mezhebi çekişmeler ile ülkeyi istikrarsızlaştırmakla suçlandığı ifade edildi. 4 Eylül’de İçişişleri Bakanlığı’na gerçekleştirilen saldırılardan sorumlu tutulan Tacikistan İslami Uyanış Partisi’nin 13 yöneticisi ise gözaltında. Ülkedeki en büyük muhalefet partisi sayılan İslami Uyanış Partisi, Orta Asya ülkelerinin parlamentoda temsil edilen tek İslami partisi konumunda bulunuyordu.
— KGAÖ’den Ermenistan’da Tatbikat
Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Ermenistan’da 5 gün sürecek askeri tatbikata başladı. “Yıkılmaz Kardeşlik 2015” adlı tatbikata ev sahibi Ermenistan’ın yanısıra Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan silahlı kuvvetleri ve emniyet teşkilatlarıyla Kızılhaç yetkilileri katılıyor. Ermenistan Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Bagramyan askeri eğitim merkezindeki tatbikatın “Kafkaslar bölgesinde Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü barış operasyonlarının hazırlık ve yürütülmesine” yönelik olduğu belirtildi. 7 Ekim 2012’de kurulan KGAÖ örgütünün yılda bir düzenlediği askeri tatbikatlarına daha önce Kazakistan, Rusya ve Kırgızistan ev sahipliği yapmıştı.